Askerlikte Bakaya Nedir?
Askerlikte Bakaya Nedir? sorusu birçok kişi tarafından merak edilmektedir. Askerlik, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu kapsamında her erkek Türk vatandaşının yerine getirmekle yükümlü olduğu temel bir görevdir. Devletin güvenliğini sağlamak ve milletin savunmasını desteklemek amacıyla uygulanan askerlik hizmeti, belirli yaş aralıklarında bulunan erkek vatandaşlar için zorunludur. Bu hizmetin düzenli ve etkin bir şekilde yürütülebilmesi için yasa ve yönetmeliklerle belirlenmiş çeşitli prosedürler bulunmaktadır. Askerlik sürecinin başlangıcından tamamlanmasına kadar geçen süre boyunca yükümlü bireylerin belirlenen kurallara uyması, belirlenen tarihlerde ve süreçlerde gerekli işlemleri gerçekleştirmesi gerekmektedir. Ancak, çeşitli nedenlerle askerlik yükümlülüğünü zamanında ve usulüne uygun olarak yerine getirmeyen kişiler bulunmaktadır. Bu gibi durumlarda devlet, kanuni düzenlemeler çerçevesinde belirli tanımlar yaparak bu kişilerin durumlarını kategorize etmekte ve belirli yaptırımlar uygulamaktadır. Bu çerçevede, askerlik yükümlülüğünü zamanında yerine getirmeyenler arasında en sık karşılaşılan durumlardan biri de “bakaya” olarak adlandırılan durumdur. Bakaya, askerlik çağındaki bir kişinin, askerlik şubesinden sevk edilmesine rağmen, birliğine katılmaması veya verilen süre içerisinde askerlik görevine başlamaması durumunda kullanılan hukuki bir terimdir. Bakaya kalma durumu, genellikle yoklama işlemlerini tamamlayan ancak belirlenen tarihte birliğine katılmayan kişiler için geçerlidir. Yani, bir kişi askerlik yoklamasını yaptırmış, sevk işlemleri tamamlanmış ancak askere gitmesi gereken tarihte birliğine katılmamışsa bakaya statüsüne düşer. Bu durum, kişinin geçerli bir mazereti olup olmadığına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Eğer geçerli bir mazeret yoksa, kişi hakkında idari para cezası ve ek yaptırımlar uygulanabilir. 
Yoklama Kaçağı, Saklı, Bakaya ve Geç İltihak Nedir?
Askerlik yükümlülüğü kapsamında çeşitli nedenlerle yükümlülüğünü zamanında yerine getirmeyen kişiler farklı statüler altında değerlendirilir. Yoklama kaçağı, askerlik çağındaki bireyin belirlenen yıl içerisinde yoklamasını yaptırmaması durumudur. Kişinin kimliğinin nüfus sistemine geç kaydedilmesi ise “saklı” olarak kabul edilir. Sevk işlemi yapılmasına rağmen birliklere katılmayanlar bakaya sayılırken, sevk sonrası verilen süre içinde değil de geç şekilde birliğe katılanlar “geç iltihak bakayası” olarak adlandırılır.
Yetkili Makamlar ve Hukuki Süreç
İdari para cezalarını uygulamaya yetkili olanlar, yükümlünün başvurduğu veya getirildiği askerlik şubesinin başkanıdır. Bu cezalar ayrıca yükümlünün kayıtlı olduğu askerlik şubesine de bildirilir. Eğer barış döneminde verilen ceza kesinleşir ve yükümlü hâlâ yükümlülüğünü yerine getirmezse, Cumhuriyet başsavcılığına suç dosyası gönderilir. Tüm tebligat işlemleri 7201 sayılı Tebligat Kanunu’na göre yapılmakta ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
Bakaya Durumunun Sonuçları ve Cezai Yaptırımlar
Bakaya kalan kişiler hakkında uygulanacak cezai yaptırımlar, yürürlükteki kanunlara ve yönetmeliklere göre belirlenmektedir. Bu yaptırımlar genellikle para cezası şeklinde olurken, belirli şartlar altında daha ciddi yaptırımlarla da karşılaşılabilmektedir. Bakaya durumuna düşen kişiler, askere sevk işlemlerini tamamlayarak bu statüden çıkabilirler. Ancak, süre uzadıkça cezai yaptırımlar da artış gösterebilmektedir. Yoklama kaçağı ve bakaya durumundaki kişiler kolluk kuvvetlerince tespit edilerek askerlik şubelerine yönlendirilir. Eğer mesai saatleri dışında yakalanırlarsa tutanak tutulup serbest bırakılırlar. Hazırlanan belgeler hem yükümlüye hem de ilgili askerlik şubesine iletilir. Bu kişilere Askeralma Kanunu’na göre idari para cezası uygulanır. Askerlik, milli güvenlik açısından büyük bir öneme sahip olduğundan, devlet bu konuda oldukça titiz bir politika izlemektedir. Bu nedenle, askerlik çağındaki kişilerin askerlik süreciyle ilgili yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesi, herhangi bir mağduriyet yaşamamaları adına büyük bir önem taşımaktadır. Yoklama, sevk ve celp işlemlerini takip etmek ve belirlenen tarihlerde yükümlülüklerini yerine getirmek, bakaya durumuna düşmemek için en önemli adımlardan biridir Bakaya kalan kişiler için uygulanan ceza, 7179 sayılı Askeralma Kanunu’nun 24’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda, bakaya durumunda olanlara idari para cezası uygulanır. 2025 yılı itibarıyla bu cezalar iki farklı şekilde ayrılmaktadır. Bakaya durumunda olan ve kendi isteğiyle askerlik şubesine başvuran kişiler için, kaçak oldukları her gün başına 46,32 TL idari para cezası uygulanır. Kolluk kuvvetleri tarafından yakalanarak teslim edilen bakayalar için, kaçak oldukları her gün başına 92,65 TL idari para cezası uygulanır. Bu cezalar, kişinin bakaya kaldığı gün sayısı ile çarpılarak toplam ceza miktarı hesaplanır. Örneğin, 10 gün bakaya kalan ve kendiliğinden teslim olan bir kişi için toplam ceza miktarı 463,20 TL olacaktır. İdari cezalar tebliğden itibaren bir ay içinde ödenmelidir. Ancak askerlikten muafiyeti bulunan veya erteleme hakkı olan kişilere, belgelerini zamanında ibraz etmeleri hâlinde bu cezalar uygulanmaz veya iptal edilir.
Bakaya Durumundan Kaçınma Yolları
Bakaya kalma durumunun önüne geçebilmek için askerlik çağındaki vatandaşların, askerlik şubeleri tarafından belirlenen celp dönemlerini yakından takip etmeleri gerekmektedir. Askerlik şubesi tarafından belirlenen tarihlerde yükümlülerin yoklamalarını yaptırmaları, askerlik tecil işlemlerini zamanında gerçekleştirmeleri veya askerlikten muaf olup olmadıklarını belirlemeleri, ilerleyen süreçte yaşanabilecek olası sorunların önüne geçmek açısından önem arz etmektedir. Bakaya durumuna düşmemek için askerlik yükümlülerinin aşağıdaki hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir,
- Askerlik çağına giren her Türk vatandaşı, belirlenen süreler içinde yoklama işlemlerini tamamlamalıdır.
- Sevk emrinde belirtilen tarihte ve yerde hazır bulunarak birliğe katılmak esastır.
- Geçerli bir mazereti olan yükümlüler, bu durumu belgeleriyle birlikte derhal askerlik şubesine bildirmelidir
- Öğrenim, sağlık veya diğer geçerli nedenlerle askerlik hizmetini ertelemek isteyenler, ilgili mevzuat çerçevesinde askerlik tecili veya sevk tehiri işlemlerini zamanında yapmalıdır.
Kaynaklar https://www.msb.gov.tr/Askeralma/icerik/yoklama-kacagi-sakli-ve-bakayalarin-takip-ve-cezalandirma-islemleri