Askerde Hava Değişimi Nedir, Nasıl Alınır? (Sağlık İzin Süreçleri)

Askerlik sürecinde sağlık sorunları yaşamak, hem asker hem de ailesi için endişe verici olabilir. Türk Silahlı Kuvvetleri, bu gibi durumlarda askerin tedavi ve dinlenme sürecini güvence altına alan “hava değişimi” uygulamasını devreye sokar. Ancak bu süreçle ilgili birçok askerin ve ailesinin aklında “Askerde hava değişimi nedir, nasıl alınır?” ve “Alınan rapor askerlikten düşer mi?” gibi sorular bulunmaktadır.

Bu yazımızda, TSK’nın sağlık izin süreçlerini, hava değişiminin hangi durumlarda verildiğini, askerlik süresine etkisini, ameliyat sonrası ve izin sırasında rapor alma gibi özel durumları, güncel yönetmelikler ışığında detaylı bir şekilde ele alacağız. Sağlık her şeyden önce gelir; bu süreçte ihtiyacınız olabilecek terletmeyen askeri fanila ve askeri boxer gibi pamuklu ürünler konforunuzu artırabilir.

Hava Değişimi Hangi Durumlarda Verilir?

Askerde hava değişimi nedir sorusunun tanımı, askerin sağlık durumuna bağlı olarak verilen bir tür sıhhi izindir. Yükümlülük esasına göre silahaltına alınan askerlerden askeri hastanelerin sağlık kurulu vasıtasıyla 20 günden fazla almış oldukları sağlıkla ilgili izin süresine hava değişimi denir. Bu izin, askerin hizmet verdiği kışla ortamından bir süreliğine ayrılarak, evinde veya belirttiği bir adreste dinlenerek tedavi sürecini tamamlaması için verilir.

Askerde hava değişimi nasıl alınır sorusunun cevabı ise bir dizi tıbbi prosedüre bağlıdır. Hava değişimi genellikle şu durumlarda verilir:

• Askerlik sırasında geçirilen fıtık, apandisit, menisküs gibi ameliyatlar sonrası, doktorun belirlediği nekahat (iyileşme) dönemini evinde geçirmesi için verilir.
• Eğitim veya hizmet sırasında meydana gelen ve uzun süreli istirahat gerektiren ortopedik travmalar sonrası verilebilir.
• Askerin uyum sorunları, anksiyete, depresyon gibi psikolojik durumlarının tedavisi için birliğinden bir süre uzaklaşması gerektiğinde psikiyatri uzmanının raporuyla verilebilir.
• Bulaşıcı hastalıklar veya kronik rahatsızlıklar gibi ayakta tedavisi mümkün olan ancak kışla ortamında takibi zor olan durumlarda sağlık kurulunun kararıyla verilir.

Bir askerin hava değişimi alabilmesi için öncelikle revire çıkması, ardından birlik doktoru tarafından askeri hastaneye sevk edilmesi ve hastanedeki ilgili uzman doktor veya sağlık kurulunun (heyet) bu yönde bir rapor düzenlemesi gerekir.

Hava Değişimi Raporu Askerlikten Düşer mi?

Askerlerin ve ailelerinin en çok merak ettiği konulardan biri de alınan hava değişimi raporunun askerlik hizmet süresine etkisidir. Peki, 3 ay hava değişimi askerlikten düşüyor mu veya yeni askerlik sisteminde hava değişimi kaç gün hizmetten sayılıyor?

Bu sorunun cevabı, askerlik hizmetinin süresine göre değişiklik göstermektedir:

• Uzun dönem askerlik yapanlar için, alınan hava değişimi veya istirahat sürelerinin bir aylık (30 gün) kısmı askerlik hizmetinden sayılır.
• Kısa dönem askerlik hizmeti yapanlar için ise bu süre on beş gündür.

Bu şu anlama gelir; 6 ay askerlikte hava değişimi kaç gün düşer sorusunun yanıtı, hizmet süresi 6 ay ve üzeri kabul edildiği için 30 gündür. Örneğin, 6 aylık bir asker 45 gün hava değişimi raporu alırsa, bu raporun ilk 30 günü askerlik hizmet süresinden (şafaktan) düşer. Geriye kalan 15 gün ise askerlik süresine eklenir, yani asker 15 gün daha geç terhis olur. Hastanede yatarak geçirilen tüm süreler ise, gün sayısına bakılmaksızın askerlik hizmetinden sayılır.

Ameliyat Sonrası Hava Değişimi Süreci Nasıl İşler?

Askerlikte ameliyat sonrası hava değişimi, en sık rastlanan durumlardan biridir. Süreç şu şekilde işler:

• Askerin rahatsızlığı revir ve hastane sevk zinciriyle teşhis edilir ve ameliyat kararı alınır.
• Asker, askeri hastanede veya TSK’nın anlaşmalı olduğu sivil bir hastanede ameliyat edilir. Ameliyat sonrası yatarak geçirilen tüm günler askerlikten sayılır.
• Taburcu olmadan önce asker, sağlık kuruluna (heyete) çıkarılır. Kurul, ameliyatın türüne ve askerin iyileşme sürecine göre belirli bir süre “hava değişimi” veya “istirahat” raporu düzenler.
• Asker, raporuyla birlikte birliğine döner. Gerekli idari işlemler yapıldıktan sonra hava değişimi izni başlar ve asker evine gönderilir.

Eğer raporda “Sonunda Muayene Kaydı (SMK)” ibaresi bulunuyorsa, asker hava değişimi süresinin bitiminden en az beş gün önce, yeniden hastaneye sevk edilmek üzere ikametine en yakın askerlik şubesine başvurmak zorundadır. Bu kontrol muayenesi sonucunda ya askerliğe devam kararı çıkar ya da istirahat süresi uzatılabilir.

İzindeyken Hava Değişimi Almak Mümkün mü?

Evet, mümkündür. Bir asker, yıllık iznini kullanırken hastalanır veya bir kaza geçirirse, hava değişimi alabilir. İzinde olan bir askerin izlemesi gereken yol şöyledir:

• İzinli bulunduğu esnada rahatsızlanan yükümlü, bulunduğu yerdeki Garnizon veya Merkez Komutanlığına başvurmalıdır.
• Bu komutanlıklar, askeri en yakın askeri hastaneye, eğer yoksa sivil bir hastaneye sevk eder.
• Yapılan muayene ve tedavi sonrası doktor tarafından bir istirahat veya hava değişimi raporu düzenlenirse, bu rapor o yerin Garnizon/Merkez Komutanlığı tarafından onaylanır.
• Onaylanan rapor, askerin asıl birliğine gönderilir ve askerin sıhhi izin süreci resmi olarak başlamış olur.

Bu durumda, askerin normal izni durdurulur ve rapor süresi işlemeye başlar. Rapor bittiğinde, kalan iznini kullanıp kullanamayacağı veya doğrudan birliğine katılması gerekip gerekmediği komutanlığın kararına bağlıdır. Dolayısıyla, askerde hava değişimi nasıl alınır sorusunun yanıtı sadece kışla içindeki süreçleri değil, izin sırasında da geçerli olan resmi prosedürleri kapsamaktadır.